İman edip sahip amel işleyenlere cenneti müjdeleyen ayet (Meal ve tefsiri)

Kur’an-ı Kerim’de Bakara suresi 25. ayet, inanan ve iyi amel işleyenler için bir cennet müjdesi var. Ayet bu müjdenin devamında cennetin nasıl bir yer olduğunu açıklıyor, özelliklerini sıralıyor. Müminleri cennette nasıl nimetler beklediğini belirtiyor.

Bakara Suresi 25. ayetin meal ve tefsiri

Bakara Suresi 25. ayet özetle şunları anlatıyor:

• İnanan ve sahil amel işleyenlere cennet müjdesi
• Cennetin tasviri (altlarından ırmaklar akan)
• Cennetteki rızıklar, temiz eşler
• Cennette ebedi kalmak

Elmalılı Hamdi Yazır, İsmail Hakki Bursevi ve Kadı Beydavi tefsirlerinde Bakara Suresi 25. ayetin nasıl açıklandığına bakalım.

Bakara Suresi 25. ayet Elmalılı Hamdi Yazır tefsirinde

Meal: “İnanıp yararlı işler yapanlara, altlarından ırmaklar akan cennetlerin kendilerine ait olduğunu müjdele! Onlardaki herhangi bir meyveden rızıklandırıldıklarında: " Bu daha önce de rızıklandığımız şeydir" derler ve o rızık birbirinin benzeri olmak üzere, kendilerine sunulacak. Orada çok temiz zevceler de onların. Hem onlar orada ebedi kalacaklar.” (Bakara, 2/25)

Açıklaması: Kısaca iman ile iyi amelleri (amal-i salihayı) birleştirenlere şunu müjdele ki onlar için cennetler var. Yani içine girilmeden görülmez, gizli, çok değerli bağlar, bahçeler var. Bunların tümünü kapsayan ahiret vatanına, sevab evine "cennet" denilir. (Yazır, s. 239)

Allah korkusu hiçbir korkuya benzemez

O güzel amel sahibi müminler bunlardan, bunlardaki meyvelerden bir rızık ile rızıklandıklarının her defasında ha bu, o rızık o nimet ki, bize bundan önce -yani dünyada: da kısmet olmuştu diyecekler. Ve her alışta onu başlangıçta dünyada rızıklandıkları nimet türünden görecekler. Çünkü iman ve amellerinin sevabıdır. Gayıbdaki o bahçeleri, dünyadaki bu iman ve amel ile yetiştirdiler ve bunların bir çeşit meyvesi dünyada da az çok görülür ve hatta tadılır. Nitekim "Rabbinin huzurunda hesap vermekten korkan kimse için iki cennet vardır. (Rahman, 55/46) buyurulmuştur ki, biri dünya, biri ahiret cennetidir. Gerçekte insanların hepsi Allah'tan korkmuş ve ona göre amel etmiş olsalardı, dünyanın da her tarafı bir cennet kesilirdi. Fakat Allah'ı ve ilahi makamı tanıyanlar ve ondan korkanlar için bundan başka bir cennet daha vardır. Onlar fani dünyada bu ümit ve müjdeyle hiçbir üzüntünün altında boğulup kalmazlar. Allah korkusu hiçbir korkuya benzemez. Onun yarımda daima ebedi bir neş'enin zevki vardır, Rıdvan (Allah'ın rızası) zevki. (Yazır, s. 240-241)

Bakara Suresi 25. ayet İsmail Hakki Bursevi’nin Ruhul-Beyan Tefsiri’nde

Meal: “İman edip yararlı işler yapanlara, altından ırmaklar akan cennetler olduğunu müjdele! Onlardaki herhangi bir meyveden rızıklandırıldıklarında: "Bu, daha önce de rızıklandığımız şeydir" derler. Kendilerine, o söylediklerine benzer olan şeyler verilmiştir. Onlar için orada, tertemiz eşler de vardır ve onlar orada ebedî kalacaklardır.” (Bakara, 2/25)

İman temeldir, sâlih ve güzel amel de temel üzerine kurulur

Açıklaması: “İyi ve güzel davranışlarda bulunanları da müjdele, İyi ve güzel davranışlar, Allah için yapılan bütün işleri kapsar. Burada amelin iman olayına atfedilmesinin sebebi, her ikisinin de aynı şeyler olmadığını belirtmek içindir. Ayrıca bir kimsenin müjdeye hak kazanabilmesi için, mutlaka bu iki şeyi, yani iman ve ameli birlikte götürmesi halinde olabileceğine işarettir. Çünkü iman temeldir, sâlih ve güzel amel de temel üzerine kurulan binadır. Dolayısıyla, üzerinde herhangi bir bina bulunmayan temelin bir anlamı yoktur. Hiçbir amel ve iş görmeden cenneti istemek, beyinsizlerin ve bunakların işidir, işte iman ve ameli birlikte götürenler için içinden ırmaklar akan cennetler vardır.” (Bursevi, s. 105)

Kaç cennet vardır?

Cennet, neden "cennetler" diye hem çoğul ve aynı zamanda belirsiz (nekre) olarak getirildi? Bunun sebebi ne olabilir? denirse: Buna cevabım şudur: Cennet, tüm sevap yurtlarının adıdır. Dolayısıyla bu, birçok cennetleri kapsar. Çünkü kişilerin, amelleri sayesinde elde ettikleri derecelere göre kendilerine cennet verilecektir. Dolayısıyla her tabakanın bu cennetlerden bir cenneti olacaktır. Ayrıca cennetlerin sayısı sekizdir, isimleri de şöyledir: 

Sekiz cennetin ismi

• Da- ru'l-Celâl (Celal Yurdu), 
• Daru’l-Karar (Karar Yurdu), 
• Daru’s-Selâm (Esenlik Yurdu), 
• Adn Cenneti, 
• Me’vâ Cenneti, 
• Huld Cenneti, 
• Firdevs Cenneti ve 
• Naîm Cenneti. (Bursevi, s. 105)

Bakara suresi 25. ayet Kadı Beydavi tefsirinde

Meal: “İman eden ve salih ameller işleyenleri müjdele! Onlar için cennetler var. (Ağaçlarının) altlarından nehirler akar.” (Bakara, 2/25)

Beydavi neden çoğul olarak “cennetler” denildiğini açıklarken yedi cennet var der ve isimlerini aşağıdaki gibi sıralar. 

Ayette “cennetler” şeklinde çoğul ve elif - lâmsız gelmesi, yedi tane olmasındandır. İbnu Abbas, bunları şöyle sayar:

• Firdevs cenneti,
• Adn cenneti,
• Naîm cenneti,
• Dâru’l-huld,
• Mevâ cenneti,
• Dâru’s-selâm
• İlliyyun.

Bu ayet, önceki cümleye atıftır ve bundan maksad, Kur’an’a inananların halini ve bunun karşılığının vasfını, onu inkâr edenlere ve cezalandırılmasına atfetmektir. Zaten Kur’an’daki ilâhı üslûbta terğip ve terhip (rağbet uyandırma ve korkutma) beraber zikredilmektedir. Bu üslûbta, kurtarıcı amelleri kazanmaya bir teşvik ve helak edici işlerden bir sakındırma vardır. (Beydavi, s. 89)

Kaynaklar:

Kadı Beydavi, Muhtasar Beydavi Tefsiri, Cilt 1, Çev: Şadi Eren, Selsebil Yayınları, İstanbul, 2011.

İsmail Hakki Bursevi, Ruhul-Beyan Tefsiri, Cilt 1, Damla Yayınevi, İstanbul. 

Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, Cilt 1, Azim Dağıtım, İstanbul.