Kur’an’dan şüphe edenlere meydan okuyan ayetler (Meal ve tefsir)

Kur’an’da Bakara suresi 23 ve 24. ayetler, Hz. Muhammed’in (s.a.v.) peygamberliğini ilan ederek, Kur’an’dan şüphe edenlere de meydan okuyor. Ardından ise “kâfirler için hazırlanmış ateşten sakının” uyarısı var.

Bakara Suresi 23-24. ayetlerin meal ve tefsiri

Bakara Suresi 23-24. Ayetleri özetle şu konuları işliyor:

• Hz. Muhammed’in (s.a.v.) peygamberliğinin delili
• Kur’an-ı Kerim’in ilahi bir mesaj olduğunun ispatı
• İnanmayanlara bir meydan okuma
• Peygamberin ümmi olması ve Kur’an mucizesi
• İnanmayanlar için hazırlanan ateş

Elmalılı Hamdi Yazır, İsmail Hakki Bursevi ve Kadı Beydavi tefsirlerinde Bakara Suresi 23-24. ayetlerin açıklanması ve anlamına bakalım.

Bakara Suresi 23-24. ayetleri Elmalılı Hamdi Yazır tefsirinde

Meal: “Eğer kulumuz (Muhammed)a indirdiğimiz (Kur'an)den şüphe içinde iseniz, haydi onun gibi bir sure getirin, Allah' tan başka güvendiklerinizin hepsini çağırın; eğer doğru iseniz. Yok yapamadıysanız, ki hiçbir zaman yapamayacaksınız, o halde yakıtı insanlar ve taşlar olan, inkarcılar için hazırlanmış ateşten sakının.” (Bakara, 2/23-24)

Açıklaması: Birtakım insanlar: "Evet Allah belli ama, bize böyle emrettiği ve peygamber gönderdiği ve Muhammed el-Emin'in Peygamber ve Kur'an'ın Allah kelamı olduğu ne belli? Bu bize şüpheli geliyor, kuşkulanıyoruz, bunu bile bile değil, bilmediğimizden, şüphe ettiğimizden inkar ederiz." dediler ve daha diyebilirler. Bunun için Cenab-ı Hak genel olan bu tevhid ve kulluk davetinin ardından Resulünün peygamberliğini ve ona bahşettiği Kur'an'ın ilahi delil olan "laraybe fih" (kendisinde şüphe olmayan) bir ebedi mu'cize olduğunu açıkça göstermek için, şüphesi olanlara karşı açıktan bir musabaka, bir yarış ilan ediyor ki buna "lehaddi (meydan okuma) mu'cizesi" denir.

Özetle (bu durum) Kur'an'ın meydan okuma sırrı ve Muhammed (s.a.v.)'in peygamberliğinin ebedi bir kanunu ve delilidir. Cenab-ı Allah bu delili hatırlatıyor ve Muhammedi nübüvveti, Kur'an'ın hak olduğunu te'yid ederek ve insanlar içinde bunda şüphe edenleri kastederek buyuruyor ki: Ve eğer has kulumuz, mümtaz kulumuz Muhammed Mustafa’ya, doğruluğuna, eminliğine bu ana kadar herkesin inanmış olduğu sevgili Resulümüze verdiğimiz peygamberlikten ve bunun fermanı olmak üzere parça parça indirmekte olduğumuz Kur'an'dan bir şüphede bulunursanız, bir kuşkuya düşerseniz, mesela 

• "Vahiy inanılır şey midir? 
• Allah kitap gönderecek olsa böyle mi gönderir? 
• Böyle parça parça, ayet ayet, sure sure kitap inmek nasıl şey? 
• Bunlar bize maddi ilimlerden ne öğretiyor?... 

gibi birtakım kuşkular taşıyorsanız, bunun da isbatı kolay. Bunda da derin derin felsefelere, hayallere dalmaya gerek yok eğer bunu bir insan yapabilirse, haydi bunun gibisinden bir sure getiriniz. (Yazır, s. 235-236)

Bakara Suresi 23-24. ayetler İsmail Hakki Bursevi’nin Ruhul-Beyan Tefsiri’nde

Meal: Eğer kulumuza indirdiğimizden şüphe ediyorsanız, siz de onun benzerinden bir sûre getirin, Allah’tan başka bütün yardımcılarınızı da çağırın; eğer doğru söyleyenler iseniz. Eğer bunu yapmazsanız -ki hiçbir zaman yapamayacaksınız- artık yakıtı insanlar ve taşlar olan, kâfirler için hazırlanmış ateşten sakının. (Bakara, 2/23-24)

Kur’an-ı Kerim’e inanmayanlar için “Siz de onun benzerinden bir sûre getirin.” deniliyor

Açıklaması: Allah’a, onun peygamberi Hz. Muhammed’e (sav) ve ona vahiy gelen Kur’an-ı Kerim’e inanmayanlar için “Siz de onun benzerinden bir sûre getirin.” deniliyor. Burada muhatabı aciz bırakan bir emir yer alıyor. Benzer bir sûrenin getirilmesi… Yani Kuran sûresi gibi, derin anlamları ve belağatlı ifadeleri içeren, nazımda yüksek bir dereceye ulaşabilen bir sûre getirin. 

Kur’an’ın insan sözü olduğunu ileri sürenlere cevap

Burada şöyle denilmektedir: Madem ki bu sözlerin bir insan sözü olduğunu ileri sürüyorsunuz, öyleyse siz de insan olduğunuza göre, yaratılış ve dil yönünden ondan farklı değilsiniz. O halde siz de onun sûrelerine benzer bir sûre getirin. (Bursevi, s. 101)

Bakara suresi 23-24. ayetler Kadı Beydavi tefsirinde

Kadı Beydavi ise tefsirinde Kur’an’ın parça parça indirilmesine dikkat çekiyor .

Kur’an-ı Kerimi’n olaylara göre parça parça indirilmesi

“Cenab-ı Hak “Eğer kulumuza indirdiğimizden bir şüphe içinde iseniz” derken “indirmek” manasını “tenzil” ile ifade etmiştir. Tenzil, Kur’an-ı Kerîmin olaylara göre parça parça nüzulüdür. Bu tarz inişi, Allahu Teâlânın “Ve inkâr edenler dediler: Kur’ân Ona, toptan bir defada indirilseydi ya!” (Furkan, 32) hikâye ettiği gibi, şiir ve hitabet ehlini şüpheye sevketmiştir. Dolayısıyla, onlara yapılacak bir tahaddinin (meydan okumanın) şüpheleri izale etmesi ve sağlam bir delil olabilmesi için, bu cihetten olması gerekirdi.” (Beydavi, s.84)

Nübüvvetin delilleri

“O (ateş), kâfirler için hazırlanmıştır.” Bunda ve bundan önceki “Eğer yapamadıysanız -ki asla yapamayacaksınız-, o hâlde yakıtı insanlarla taşlar olan ateşten sakının” cümlesinde, çok cihetlerden nübüvvetin delilleri vardır:

1- Her ikisinde başa vurmak ve tehdid şeklinde Kur’an’ın muarazası için meydan okuma ve teşvik bulunması.

-Bu tehdidin, Kur’an sûrelerinin en kısasına bile muaraza edilemeyeceğine dayandırılması.

-Sonra onlar sayıca kalabalık olmaları, fesahatte şöhret bulmaları, İslâm aleyhinde nice tehlikeleri göze almalarına rağmen Kur’an’a muaraza edemeyip sürgüne ve savaşa mecbur kalmaları.

2- Ayet, gaybtan haber verir. Çünkü şayet Kur’an’a mukabele edebilselerdi bunun gizli kalması mümkün değildi. Çünkü, her asırda onu kabul edenlerin yanında, onu tenkid edenlerin sayısı daha fazladır.

3- Şayet Hz. Peygamberin, dininde bir tereddüdü olsaydı “Biri muaraza eder de, aleyhime olur” diye bu kadar mübalağalı bir şekilde onları muarazaya davet etmezdi.

Ayette geçmiş zaman sığasıyla “O (ateş), kâfirler için hazırlanmıştır” denilmesi, cehennemin yaratıldığına ve şimdi de onlar için hazır olduğuna delalet eder. (Beydavi, s.89)

Kaynaklar:

Kadı Beydavi, Muhtasar Beydavi Tefsiri, Cilt 1, Çev: Şadi Eren, Selsebil Yayınları, İstanbul, 2011.

İsmail Hakki Bursevi, Ruhul-Beyan Tefsiri, Cilt 1, Damla Yayınevi, İstanbul. 

Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, Cilt 1, Azim Dağıtım, İstanbul.