Rabb'inize kulluk edin ki (Allah'ın) azabından korunasınız (Bakara, 2/21) - Meal ve tefsir

Kuran’ı Kerim’de Bakara Suresi 21. ayet, “Ey İnsanlar” diye bir hitapla başlıyor. Bu ve devamındaki ayet, her şeyi yaradan Allah’a ibadet, bunun sonucu korunmayı ümit etmeden bahsediliyor. Ardından ise Allah’ın verdiği nimetlere örnek var.

Bakara Suresi 21-22. ayetlerin meal ve tefsiri

• Allah’a ibadet ve kulluk etme
• Bu ayetler bir ümit ifade eder
• Korunmanın yollarını açıklıyor
• Allah’ın nimet olarak ikramda bulunması
• Allah’a hiçbir şeyi şerik koşmamak

Elmalılı Hamdi Yazır, İsmail Hakki Bursevi ve Kadı Beydavi tefsirlerinde Bakara Suresi 21-22. ayetlerin açıklanması ve anlamına bakalım.

Bakara Suresi 21-22.  ayetleri Elmalılı Hamdi Yazır tefsirinde

Meal-i Şerifi: Ey insanlar! Sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabb'inize kulluk edin ki (Allah'ın) azabından korunasınız. O (Rabb) ki yeri sizin için bir döşek, göğü de bir bina yaptı. Gökten su indirdi, onunla size rızık olarak çeşitli ürünler çıkardı. Öyleyse siz de, bile bile, Allah' a eşler koşmayın. (Bakara, 2/21-22)

Allah’a ibadet etmek ve azabından korunmak

Açıklaması: Ey insanlar! Akıl ve erginlik ile insanlığın ilk kemal basamağına basmış olanlar! Bakınız, gerek "ancak sana ibadet ederiz" antlaşmasını vermiş olsun gerek olmasan hepiniz mümin, kafir, münafık, hangi sınıfa, dünyadaki kavimlerden hangi kavme mensup olursanız olunuz, fakir-zengin, alim-cahil, hangisinden bulunursanız bulununuz hepiniz her zaman şu emirle sorumlusunuz: sizi ve sizden öncekileri, babalarınızı, analarınızı, bütün atalarınızı, dedelerinizi ve diğerlerini baştan sona yaratan Rabbınıza, alemlerin Rabb'ine ibadet ve kulluk ediniz, sevgi ve korkunun kemaliyle, en güzel edep ve saygı ile ona boyun eğiniz ve O'nun emirlerine, hükümlerine uyunuz. “Ancak sana ibadet ederiz” sözünü verenler onu ifa etsin; vermeyenler, vermeye çalışsın; ona ibadet ve itaat ediniz ki gerçekten korunabilesiniz, gerçek muttakilerden olmanızı ümit edebilesiniz. Yoksa yıldırımlar gibi alem hadiselerinden, ölümden korkmakla, kulak tıkamakla asla korunamazsınız. 

Ümidinizi Allah'tan başkasına bağlamayınız

Dikkat ediniz. “Le'alleküm” buyuruluyor. Bu ise ümit ifade eder. Bu şekilde de korunmanız bir kuvvetli ümit olarak gösteriliyor da, "korunacağınızdan emin olunuz" denilmiyor. Çünkü ilahi iradeyi hiçbir şey şarta koşamaz. Siz ibadetinizle onu korumaya mecbur edemezsiniz. Ubudiyet (kulluk) kanunu çoğunluğa ait bir kanundur. Asıl koruyacak olan Allah'ın lütfu ve rahmetidir. İbadet ilk önce yaratılışınızın, terbiyenizin bir teşekkürüdür. Bunun Allah'ı mecbur edecek, minnet altında bırakacak bir gerektirici kudreti yoktur ve zaten Allah'ın layık olduğu şükür ve kulluğu kamil bir şekilde eda da edemezsiniz. Bu halde "ibadet ediyoruz" diye her sonuçtan emin olmayınız, ancak ümitvar olunuz ve ümidinizi Allah'tan başkasına bağlamayınız ve Allah'ı tanımak için yaratılışınıza ve terbiyenize bakınız. O zaman bilirsiniz ki, bir yaratıcınız ve Rabb'iniz var. Hem sizi ve hem sizden öncekileri yaratan O' dur. (Yazır, s. 233)

Bakara Suresi 21-22. ayetler İsmail Hakki Bursevi’nin Ruhul-Beyan Tefsiri’nde

Meal: Ey insanlar! Sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabbinize ibadet edin ki, korunasınız. O ki, yeryüzünü sizin için bir döşek, göğü de bir bina yaptı. Gökten bir su indirdi ve onunla size rızık olarak çeşitli ürünler çıkardı. Artık bildiğiniz halde Allah'a eşler koşmayın. (Bakara, 2/21-22)

Açıklaması: “Âyet, tevhidi kanıtlamak, Hz. Muhammed (s.a.v.)’in peygamberliğinin gerçekliliğini ortaya koymak için gönderilmiştir. Çünkü bu ikisi, yani tevhid ile Hz. Muhammed’in peygamberliği, imanın aslı, temelidirler. “İnsanlar” ifadesiyle mü’minler, kâfirler ve münafıklar içinde olmak üzere, tüm insanlara hitap edilmiştir.” (Bursevi, s. 98)

Ayetin devamındaki “su indirme”, “rızık verme” gibi misallerin anlamı şöyle olmaktadır: Gerçekten Allah, bütün bu şeyleri size nimet olarak ikramda bulundu. Böylece sizler O’nun yaratıcı, rızık veren olduğunu bilip öğrenesiniz ve birliğini, yani tevhidi kabul edesiniz. (Bursevi, s. 99)

Bakara suresi 21-22. ayetler Kadı Beydavi tefsirinde

Ayet, “ibadet ediniz” emrinin muhataplarına ne halde ibadet etmeleri gerektiğini bildirir. Sanki şöyle demiştir: “Müttakiler halkasına mensup, hidayet ve felahı elde eden, Allah’ın lütfuna mazhar olmuş kimseler olmayı ümit ederek Rabbinize ibadet edin.”

Allahu Teâlâ, ayetin bu kısmı ile, hak yolda sülük edenler için takvanın en ileri bir derece olduğuna tenbihte bulunmuştur. Takva, Allah dışında her şeyden Allaha teberridir. Kulun, ibadetiyle mağrur olmaması, havf ve reca arasında olması uygundur. Allahu Teâlâ şöyle bildirir: “Onlar yataklarından kalkarlar, korkarak ve ümid ederek Rablerine dua ederler.” (Secde, 16) “Ve O’nun rahmetini umarlar, azabından korkarlar.” (İsra, 57) Ayetin bu kısmı, “sizi yarattı” ifadesinden meful da olabilir. Yani, O Allah sizi ve sizden öncekileri kendilerinden takva beklenir kimseler olarak yarattı. Bunun için gerekli sebepleri bir araya getirdi, buna pek çok dâiler yarattı.

Ayet, Allah’ın marifetine O’nun birliğine ve ibadete layık olduğuna giden yolun O’nun sanatına bakmaktan ve fiilleriyle istidlalde bulunmaktan geçtiğine, keza, kulun ibadet ile Allaha vacip olacak şekilde sevaba istihkak kazanmadığına delâlet eder. Çünkü ibadet, Allah’ın önceki nimetlerine bir şükür şeklinde vacip olduğundan, abd amelden önce ücretini alan işçi gibi olur. (Beydavi, s. 80)

“Öyleyse siz de bildiğiniz halde Allah’a ortaklar koşmayın.” … Ayette şu mesaj da vardır: Bu cesametli nimetleri ve azametli ayetleri size has kılan zâta, hiçbir şeyi şerik koşmamak lâzım gelir. (Beydavi, s. 82)

Kaynaklar:

Kadı Beydavi, Muhtasar Beydavi Tefsiri, Cilt 1, Çev: Şadi Eren, Selsebil Yayınları, İstanbul, 2011.

İsmail Hakki Bursevi, Ruhul-Beyan Tefsiri, Cilt 1, Damla Yayınevi, İstanbul. 

Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, Cilt 1, Azim Dağıtım, İstanbul.