Hz. İbrahim'in İmtihanı, Kelimelerle Sınanması ve Güzel Hasletleri

Kur'an-ı Kerim'de, Bakara Suresi'nin 124. ayetinde Hz. İbrahim'den bahsedilir:

Hani Rabbi, İbrahim'i birtakım kelimelerle denemişti.

Burada ifade edilen "ibtila" kelimesi, "bela" kökünden gelir ve sıkıntılı şeylerle mükellef kılmak anlamındadır. Ayetteki bu ifade, denemek ve imtihan etmek gibi anlamlara yakın bir mana taşır.

Hz. İbrahim'in İmtihanının İçeriği: Kelimeler ve Güzel Hasletler

Ayet metninde geçen "kelimat" (kelimeler), bazen manalarla da ilişkilendirilmiştir. Hz. İbrahim'in aldığı bu kelimeler, çeşitli ayetlerde zikredilen güzel hasletlerle tefsir edilmiştir. Örneğin, Tevbe Suresi'nin 112. ayetinde şu özellikler zikredilir:

Tevbe edenler, ibadet edenler, hamd edenler, Allah yolunda seyahat edenler, rükû edenler, secde edenler, iyiliği emredip kötülükten sakındıranlar ve Allah’ın koyduğu sınırları hakkıyla koruyanlar...

Benzer şekilde, Ahzab Suresi'nin 35. ayetinde ise şu özellikler belirtilir:

Müslüman erkekler ve kadınlar, mümin erkekler ve kadınlar, itaat eden erkekler ve kadınlar, sadık erkekler ve kadınlar, sabreden erkekler ve kadınlar, Allah’a derinden saygı duyan erkekler ve kadınlar, sadaka veren erkekler ve kadınlar, oruç tutan erkekler ve kadınlar, ırzlarını koruyan erkekler ve kadınlar, Allah’ı çok zikreden erkekler ve kadınlar...

Ayrıca Müminun Suresi'nin ilk ayetlerinden itibaren de müminlerin özellikleri şöyle sıralanır:

• Namazlarında huşu içinde olanlar,

• Boş işlerden yüz çevirenler,

• Zekât vazifesini yerine getirenler,

• İffetlerini koruyanlar,

• Emanetlerine ve ahitlerine riayet edenler,

• Namazlarını muhafaza edenler.

Hz. İbrahim’in Sünnetleri ve Özel İmtihanları

Hz. İbrahim'in aldığı kelimeler arasında, onun sünnetleri de değerlendirilmiştir. İbn Abbas’ın rivayetine göre, Hz. İbrahim’in sünnetleri şöyle sıralanır:

Başa Ait Beş Sünnet:

1. Saçı ortadan iki yana ayırmak,

2. Bıyıkları kısaltmak,

3. Misvak kullanmak,

4. Abdestte ağza bol su vermek (mazmaza),

5. Abdestte buruna su vermek (istinşak).

Bedene Ait Beş Sünnet:

1. Tırnak kesmek,

2. Koltuk altındaki kılları temizlemek,

3. Etek tıraşı olmak,

4. Su ile taharetlenmek,

5. Sünnet olmak.

Bunların yanı sıra, Hz. İbrahim’in hayatındaki önemli olaylar da onun imtihanlarını temsil eder:

• Hac menasikinin kendisine öğretilmesi,

• Göklere ve yere ait melekûtun gösterilmesi,

• Oğlu İsmail’i kurban etme emri,

• Nemrut tarafından ateşe atılması,

• Hicret etmesi.

İbrahim’in Başarısı ve Sonuç

Ayette geçen, "O da onların hepsini tamamladı" ifadesi, Hz. İbrahim’in bu imtihanların her birini başarıyla geçtiğini ve kendisine verilen görevleri eksiksiz yerine getirdiğini ifade eder. Bu durum, Necm Suresi’nde "Ve çok vefakâr olan İbrahim" şeklinde vurgulanmıştır.

Ayetin devamında, Allah Teâlâ'nın Hz. İbrahim'e hitabı şu şekilde gelir:

Rabbi dedi: Ben seni insanlara bir önder kılacağım.

Bu ifade, Hz. İbrahim’in denemeleri tamamladıktan sonra Allah’ın ona verdiği mükâfatı açıkça ortaya koyar.

Sonuç

Hz. İbrahim'in hayatı, bir peygamberin sabır ve teslimiyetle nasıl sınandığını ve bu sınavlardan nasıl başarıyla geçtiğini gösterir. Onun imtihanları, insanlık için bir rehber ve örneklik teşkil eder. Bu imtihanlar, Allah’a teslimiyetin ve O’nun emirlerine sadakatin en güzel örneklerindendir. Bu yüzden, Hz. İbrahim'in kıssası, her bir müminin hayatında önemli bir ders ve ilham kaynağıdır.

Ayrıca bakınız: Hz. İbrahim ve Hz. İsmail’in Aile İmtihanı: Sabır ve Hikmet Dolu Bir Hikâye

Kaynak: 

Kadı Beydavi, Muhtasar Beydavi Tefsiri, Cilt 1, Çev: Şadi Eren, Selsebil Yayınları, İstanbul, 2011.