Ayette Neden Din Yerine Millet İfadesi Kullanılmıştır?

Kur'an-ı Kerim'deki ifadeler, anlam derinliği ve hikmet dolu seçimleriyle dikkat çeker. Bakara Suresi’nin 120. ayetinde geçen "millet" kelimesi de bu hikmetli seçimlerden biridir. Ayette şöyle buyrulmaktadır:

“Sen onların milletlerine tabi olmadıkça ne Yahudiler, ne de Hristiyanlar senden asla hoşnut ve razı olmayacaklar. De ki: "Gerçekten de Allah’ın hidayeti, hidayetin ta kendisidir." Andolsun, sana vahiyle gelen bu kadar bilgiden sonra, kalkıp da onların arzu ve heveslerine uyacak olursan, sana Allah’tan ne bir dost bulunur, ne de bir yardımcı.” (Bakara, 120, Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır Meali)

Bu ayette neden "din" yerine "millet" kelimesi kullanıldığını anlamak için, İsmail Hakkı Bursevî'nin Ruhul-Beyan tefsirine başvuralım.

Ayrıca bknz: Öldükten Sonra Bile Sevap Kazandıran 3 Amel

Bursevî’nin Açıklaması

İsmail Hakkı Bursevî, Ruhul-Beyan Tefsiri’nde, bu kavramların kullanımını şu şekilde izah eder:

"Hak dine çeşitli isimler verilmiştir:

• Peygamberler ümmetlerine yazdırdıkları ve öğrettikleri için 'millet'
• Kulların itaat edip hükümlerine boyun eğdikleri için 'din'
• Susayan kimselerin susuzluklarını giderecek bir rahmet ve sevap kaynağı olduğu için 'şeriat'

bu isimler kullanılmıştır." (Bursevî, s. 231)

Bu açıklamadan, "millet" kelimesinin, peygamberlerin ümmetlerine öğrettiği ve yazdırdığı bir inanç ve hayat sistemi anlamında kullanıldığı anlaşılmaktadır.

Din, Millet ve Şeriat Arasındaki Fark

İslâm dininde, farklı kavramların farklı boyutları ifade etmek için kullanıldığı görülür.

• Millet: Peygamberlerin ümmetlerine tebliğ ettiği öğretiler ve inanç sistemi. Bu kelime, dini bir topluluğun geleneklerini ve kimliğini ifade eder.
• Din: İnsanın Allah’a itaatini ve bağlılığını esas alan kapsamlı bir kavramdır.
• Şeriat: Allah’ın hükümlerinin uygulandığı pratik boyuttur; yani, insanların hayatına rehberlik eden ilahi kanunlar.

Bu üç kavram, birbirini tamamlayan anlamlarla dini hayatın farklı yönlerini ifade eder.

Sonuç

Bakara Suresi’nin 120. ayetinde "millet" ifadesinin tercih edilmesi, Yahudi ve Hristiyanların peygamberlerinden gelen öğretilere bağlı kimliklerini ve bu öğretilerin toplumlarına etkisini vurgular. Bursevî’nin de işaret ettiği gibi, Kur'an-ı Kerim’deki bu kelime seçimleri, sadece birer ifade değil, derin manalar içerir. Dini kavramların farklı isimlerle anılması, İslam’ın bütüncül yapısını anlamamıza katkı sağlar.

Bu nedenle, ayette geçen "millet" kelimesi, bir topluluğun peygamberi aracılığıyla Allah’tan aldığı öğretileri ve bu öğretilerin sosyal ve kültürel bağlamını ifade eden kapsamlı bir terimdir.

Kaynak: 

İsmail Hakki Bursevi, Ruhul-Beyan Tefsiri, Cilt 1, Damla Yayınevi, İstanbul.